Yvonne Olgers bakt keramiek van Beemster klei

Aardewerk bakken kan wel, maar ‘steengoed’ kun je niet bakken van klei uit de Beemster: bij de hoge baktemperatuur die daarvoor nodig is smelt het. Keramiste Yvonne Olgers heeft er wat op gevonden. Zij maakt haar kopjes, schalen, borden en vazen van steenklei en smeert er vervolgens een laagje Beemster klei overheen. In die pure klei ontstaan in reactie op glazuur de prachtigste kleurschakeringen.

Klei

Haar atelier is een schuurtje achter het huis aan de Schermerweg. “Ja, je zou misschien Schermer klei verwachten in plaats van Beemster klei. Het gekke is dat ik er als kind wel klei vond, maar dat zal er per ongeluk zijn terechtgekomen, want de Schermer is vooral veengebied. Maar als je onze weg doortrekt kom je vanzelf in de Beemster terecht …”, lacht de Alkmaarse keramiste Yvonne Olgers. “Het is zo’n beetje het gevoel van mijn jeugd. Met mijn ouders ging ik vaak op de fiets naar de Beemster. Ik ben gek van weidsheid en vergezichten, en die vind ik in de Beemster. Het is Unesco werelderfgoed, dat geeft het iets magisch of zo. Vroeger was het zee, er ligt zeeklei en daar werk ik mee.”

Steengoedklei

Ze kwam vijf jaar geleden met een klomp klei terug van een vakantie op het Franse eiland Île de Ré. Ze wilde met de klei gaan draaien en bakken. “Je hebt aardewerk, steengoed en porselein, telkens op een hogere temperatuur gebakken en harder. Als je gebruiksgoed maakt, dan wil je het zo sterk dat je het in de vaatwasser kunt doen en dat er niet snel een stuk afbreekt, en dan kom je in steengoedklei terecht. Dat bak je op 1.250 graden. Mijn Franse zeeklei had een lagere smelttemperatuur en veranderde al bij 1.100 graden in een soort lava, ik hield geen pot over. Ik kon er niet veel mee, tot ik op een glazuur-cursus de tip kreeg om engobe te proberen, een techniek waarmee je een dunne laag klei op een andere klei smeert. Met de klei van Île de Ré bleek dat goed te werken en mooie kleuren op te leveren. Toen bedacht ik hoe ik als kind met klei bezig was en dat de hele Beemster vol ligt met fijne, vette klei die lekker ruikt.”

Onvoorspelbaar

“In de winkel koop ik steengoedklei met chamotte, harde stukjes die stevigheid geven, en daarmee maak ik de basisvorm. Daaroverheen strijk ik een dun laagje Beemsterklei, net genoeg om het stoere, rustieke erin te krijgen. Zo combineer ik het sterke en het pure. De steengoedklei houdt de vorm vast tijdens het bakken, maar de dunne buitenlaag gaat wel smelten. De klei zelf is grijzig, er zit ijzeroxide in dat reageert met titaan in het glazuur. Bij hoge temperaturen vindt er een reactie plaats en vormen zich kristalletjes die het licht breken in groen en blauw in allerlei schakeringen. Het is iedere keer weer een verrassing, want iets meer of minder ijzer of een paar graden verschil in de oven geeft al andere kleuren. Wat boven in de oven staat krijgt een andere kleur dan wat in het midden staat. Bij Beemsterklei ben ik blijven hangen vanwege dat onvoorspelbare, naast de puurheid en het feit dat het uit mijn eigen omgeving komt.”

Meer weten?

In Landleven november lees je hoe Yvonne met de klei werkt, de kleuren versterkt en de klei afbakt. Bestel Landleven november online.

Fotografie: Theo Tangelder