Maak een robuust bordenrek

Sommige borden en schalen zijn te mooi om altijd maar in de kast te staan. Met dit robuuste bordenrek aan de wand is het mooiste servies altijd te zien. Je maakt dit degelijke rek zelf, aan de hand van het stappenplan van Landleven-timmerman Nick.

Klik op de werktekeningen om ze te vergroten en te downloaden en printen

Bordenrek werktekening 1

Bordenrek werktekening 2

Dit heb je nodig:

• 1 x vuren lat (ruw) 22 x 50 mm x 210 cm
• 3 x vuren lat (ruw) 22 x 100 mm x 210 cm
• 1 x ronde stok, grenen, Ø 22 mm x 210 cm
• 28 x deuvels 8 mm

En verder:

• accuboor
• bovenfrees
• hamer
• houtboor ø 8 mm
• houtlijm
• katoenen doek
• lijmklemmen
• potlood
• rolmaat
• schilderstape
• schuurpapier (korrel 80 en 150)
• staalborstel
• transparante beits ebben of eiken
• transparante beits grenen
• verstekzaag
• winkelhaak

Zo ga je te werk:

Zagen

Begin met het op maat zagen van het hout met de verstekzaag, zodat alle stukken haaks zijn en één geheel vormen. De elektrische verstekzaag is handig, maar een ouderwetse handverstekzaag werkt ook prima.

Zaag tweemaal een lat van 10 centimeter breed en 110 centimeter lang (A). En zaag viermaal een lat van 10 centimeter breed en 65,5 centimeter lang (B). Zaag driemaal een lat van 5 centimeter breed en 65,6 centimeter lang (C). Zaag tot slot driemaal een stuk rondhout van 22 millimeter doorsnede en 65,6 centimeter lang (D).

Markeren

Teken op A dun met potlood de hulplijnen waar planken B moeten komen. Leg alle stukken hout op de werktafel zoals je ze in elkaar gaat zetten. Bepaal wat de voorzijde wordt en leg het hout met de voorzijde omhoog. Schrijf op iedere lat een aanduiding waar de lat hoort. Latten A kan je bijvoorbeeld L en R noemen, met een pijltje dat aangeeft welke zijde de voorzijde is. Zet dit op een raakvlak waar A en B tegen elkaar komen, zodat je het later niet meer weg hoeft te schuren. Markeer B en C op de kopse kanten, waarbij het handig is om het latnummer op te schrijven, geteld van onder naar boven. Markeer ook welke zijde rechts zit en welke links, en voeg een pijltje toe dat naar de voorkant van de kast wijst.

Deuvels en schilderstape

Scheur twee korte stukjes tape af en één langer stuk dat iets langer is dan de breedte van B. Houd de tape met de plakkant omhoog en plak de twee korte stukjes aan het uiteinde van het langere stuk met de plakkant naar beneden. Neem vervolgens de eerste plank B, leg het lange stuk tape met de plakkant naar boven over de kopse kant van B en plak vast langs de zijkant met de kortere stukjes. Zorg dat de tape strak om B heen zit. Prik met een priem op twee plekken door de tape heen in B.

Zet B nu op zijn kant op de werktafel met de voorzijde omhoog en zet A ertegenaan; de zijkant van B is gelijk aan de kopse kant van A. Zorg dat beide delen haaks staan en druk A tegen B zodat de tape aan A vastplakt. Maak de korte stukjes tape op B los en druk deze tegen A aan. Haal B weg en prik met een priem door de gaatjes in de tape nu ook gaatjes in A. Verwijder de tape en boor met een 8 millimeter-houtboor de gaten voor de deuvel voor. Zorg ervoor dat de gaten diep genoeg zijn, zodat de deuvel er aan beide zijden inpast. Maar pas op dat je niet door het hout heen boort. Een boorkolom geeft het strakste resultaat. Doe dit ook aan de andere zijde van B. Herhaal alles voor de overige latten B en C.

Ronde stok

Voor de ronde stok D is geen tape nodig; de deuvel teken je af op A op 10 centimeter vanaf de bovenzijde van B en 2,1 centimeter vanaf de voorzijde van A. Teken op de stok zelf het centerpunt af. Klem de stok vervolgens aan de werktafel en boor het gat. Herhaal dit voor de andere zijde en de overige twee stokken D.

Verjaren

Nick koos voor voor het bordenrek ruw vurenhout, omdat dit het gemakkelijkste hout is om er ouder uit te laten zien. De kunst is om alle scherpe hoeken wat ronder te maken met grof schuurpapier en dit te variëren; niet alles slijt even snel. Breng vervolgens met behulp van de staalborstel fijnere slijtage aan. Doe dit met de nerf mee en door flink druk uit te oefenen op de staalborstel. Tip: doe dit alvast vóór de montage, dat werkt vele malen makkelijker.

Groefje

Frees, om te zorgen dat kleinere borden niet van de plank af kunnen schuiven, met de bovenfrees een klein groefje van ongeveer 4 millimeter diep op 1 centimeter van de lange zijde van B. Doe dit op de onderste drie latten B.

Beitsen

Met de jaren verkleurt hout, en afhankelijk van de situatie gebeurt dat niet egaal. Breng om dit na te bootsen de beits pleksgewijs aan in heel dunne laagjes met een doek. Doop vooral bij donkere beits de doek heel voorzichtig in de beits en druk de doek wat samen om de beits meer over de doek te verspreiden. Breng de beits met lange halen voorzichtig aan op het hout en wrijf hem heel goed uit. Werk in drie lagen: licht, donker en weer licht, waarbij de lagen zeker niet dekkend zijn. Laat de beits tussen de lagen door uitharden en schuur licht op met fijn schuurpapier. Schuur pleksgewijs meer of minder hard.

Montage

Leg alle onderdelen terug op tafel zoals ze in het eindresultaat horen. Leg A met alle boorgaten omhoog op de werktafel, doe in ieder gat een beetje houtlijm en plaats er deuvels in. Neem de onderste plank B, controleer of de oriëntatie klopt, smeer de zijde die tegen A aan komt in met lijm en breng ook wat lijm in de boorgaatjes aan. Plaats B boven op A. Tik B indien nodig met een hamer op een stukje resthout aan, zodat A en B goed aansluiten. Ga verder met C en D en ga dan verder naar niveau twee, totdat alle delen op hun plek zitten.

Verlijm de andere lat A, steek alle deuvels in de gaten, verlijm de kopse kanten van B, C en D en druk A van bovenaf boven op de rest. Gebruik een hamer en een stukje resthout, om te zorgen dat alle raakvlakken goed contact maken. Leg het bordenrek plat op de werktafel met de voorzijde omhoog, controleer of alle verbindingen mooi recht op elkaar staan, en gebruik indien nodig lijmklemmen om de kast haaks te laten uitharden.

Ophangen

Zodra de lijm is uitgehard kan het bordenrek aan de muur. Boor in de onderste en de bovenste lat C twee gaatjes en schroef hierdoorheen de kast aan de muur vast. Bevestig in een stenen muur met pluggen; in een houten wand zijn schroeven voldoende. Alternatief: schroef haakjes in de bovenste plank B en hang het bordenrek aan deze haakjes op.

Nicks tips

Karakter

In groeven blijft vaak meer vuil en vocht zitten en daarom wordt het hout hier donkerder. Breng, om dit effect na te bootsen, als eerste een lichtere kleur beits aan, zoals grenen. Laat volledig uitharden. Breng vervolgens een donkere kleur aan (ebben of eiken), en smeer dit diep in de groeven. Poets met een doek de beits die níet in de groefjes zit weg. Laat uitharden. Schuur daarna pleksgewijs het hout op zodat er weer kaal hout te zien is. Beits nogmaals met de lichte kleur beits. Het geeft het hout meteen karakter. Als je eerst de donkere laag zou aanbrengen, trekt deze direct in het onbehandelde hout en is het er niet meer vanaf te poetsen.

Lijn en verwerkingstijd

Lijm heeft een bepaalde verwerkingsperiode; dat houdt in dat je vanaf het moment dat je hem aanbrengt beperkte tijd hebt, bijvoorbeeld dertig minuten, om de hele montage te voltooien. Zorg daarom dat alles klaarligt en dat je in één keer door kunt.