Column: Vergeten verhalen van onze verzetshelden

Een oproep op Facebook trok vorig jaar mijn aandacht. Een driekoppige werkgroep in het dorp was op zoek naar lokale verhalen uit de Tweede Wereldoorlog. Alvast vooruitkijkend naar de viering van ons tachtigste jaar in vrijheid. Ik was direct enthousiast en stuurde een berichtje naar de werkgroep dat ik weliswaar zelf geen verhalen had, maar wel heel graag wilde helpen bij het opschrijven van de verhalen.

Na een avondje doorpraten mocht ik mij bij de werkgroep voegen en gingen we aan de slag. Veel mondelinge verhalen waren er nog niet, maar gelukkig bleek er in meerdere boeken, registers, archieven en naslagwerken al behoorlijk wat te vinden over ons dorp in oorlogstijd.

Het ene verhaal leidde tot het volgende. Lijntjes werden steeds duidelijker. We lazen boek na boek en plakten er notities in om elkaar te wijzen op nieuwgevonden informatie. De stapel met verhalen en ook oude beelden groeide gestaag. Dorpsgenoten hoorden over ons project en kwamen naar voren met vrijwel vergeten verhalen.

Op de een of andere manier kende ik maar weinig van die verhalen uit de oorlogstijd in ons dorp. Naïef had ik altijd gedacht, gehoord of geloofd dat het rustig was hier. Maar ik had er niet verder naast kunnen zitten. Er werden onderduikers verstopt, families afgevoerd, luchtdroppingen gedaan, verraad en zelfs moorden gepleegd, de dorpsschool bleek een gaarkeuken voor stromen voedselzoekers uit het Westen te zijn geweest en bovenal: gestrande piloten doken onder en werden via een vernuftig en vooral geheim netwerk van verzetslijnen weer terug naar Engeland gebracht. Vanuit hier! Waar zogenaamd nooit iets gebeurt.

En toen kwam er nóg iemand naar voren. In de kast thuis lagen dankbrieven van de toenmalige Amerikaanse president Eisenhower, bedankbrieven van Yad Vashem (de Israëlische staatsinstelling voor het herdenken van de Holocaust en de redders van Joden) en zoveel meer. Gericht aan zijn ouders. Een geschiedenis waar al snel na de oorlog niet langer over werd gesproken. Zoals zo vaak het geval was in die tijd.

Maar ter ere van de tachtigste Bevrijdingsdag hebben we deze bijzondere verhalen kunnen bundelen en een wandeling door het dorp kunnen maken waarbij op verschillende punten wordt verteld wat er zich afspeelde. Opdat wij niet vergeten, wordt er altijd zo mooi gezegd. Maar we waren onze eigen helden al bijna vergeten. Ik hoop dat hierna hun verhalen opnieuw herinnerd zullen worden, voor en door de komende generatie.

Esther maak het mee…

Het leven in, op en rond een ruim honderd jaar oude woonboerderij in een klein Veluws dorp is nooit saai. Redacteur Esther van Middendorp vertelt elke maand over het alledaagse leven dat haar bezighoudt. Deze column verscheen in Landleven mei. Deze editie kunt u hier bestellen.

Fotografie: Otto Kalkhoven